Κέντρο Φυσικοθεραπείας
& Κινητικής Αποκατάστασης
Η Bobath αποτελεί μία προσέγγιση επίλυσης προβλημάτων για την αξιολόγηση και τη θεραπεία ατόμων με διαταραχές της λειτουργίας, της κίνησης και του στασικού ελέγχου εξαιτίας μίας βλάβης του κεντρικού νευρικού συστήματος (ΙΒΙΤΑ 1996).
Η Bobath χαρακτηρίζεται από την εφαρμογή συγκεκριμένων κλινικών μεθοδολογιών, τεχνικών θεραπείας και στρατηγικών διαχείρισης. Ταυτόχρονα εμπεριέχει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων που απαιτείται για τη διαδικασία επιλογής της κατάλληλης τεχνικής σε κάθε συγκεκριμένο ασθενή.
Η προσέγγιση πήρε το όνομα της από την φυσιοθεραπεύτρια Berta Bobath και το Νευρολόγο Karel Bobath, που ξεκίνησαν να διατυπώνουν και να εφαρμόζουν τις ιδέες τους κατά τη δεκαετία του 1940 στην Αγγλία.
Οι Bobath εξέλιξαν τις ιδέες τους για την θεραπεία ενηλίκων ασθενών με αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή παιδιά με εγκεφαλική παράλυση. Στο επίκεντρο των σκέψεων τους ήταν η προσπάθεια βελτίωσης της λειτουργίας τμημάτων του σώματος, των οποίων η κινητικότητα είχε περιοριστεί μετά από μία νευρολογική βλάβη.
Μέσα από τις πρώτες παρεμβάσεις έγινε σαφές πως η μερική επανάκτηση κινήσεων στα πιο επιβαρυμένα μέλη ήταν εφικτή, κάτι το οποίο τεκμηριώθηκε επιστημονικά τις προσεχείς δεκαετίες μέσω ερευνών για την νευροπλαστικότητα.
Παράλληλα, η Berta Bobath επικεντρώθηκε στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της κίνησης. Ουσιωδώς, ανέλυσε σε βάθος την κίνηση και μεγάλο κομμάτι της γραπτής δουλειάς της δίνει έμφαση στην ανάλυση των φυσιολογικών ακολουθιών της κίνησης, με στόχο την προαγωγή κινήσεων με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και λιγότερη προσπάθεια.
Μέσα από την ανάλυση κίνησης, η Bobath κατέληξε στο συμπέρασμα πως μετά την εγκατάσταση μίας νευρολογικής βλάβης ο τρόπος κίνησης του ατόμου αλλάζει. Κατά συνέπεια, κινήσεις που καθίστανται δυσχερείς, εξαναγκάζουν στην αυθόρμητη υιοθέτηση μιας εναλλακτικής στρατηγικής κίνησης, που χαρακτηρίζεται από αντισταθμίσεις.
Για παράδειγμα, αν το άτομο έχει δυσκολία να σηκωθεί από μία καρέκλα μέσω της δραστηριοποίησης των κάτω άκρων, ενδεχομένως να έχει επιτυχία αν χρησιμοποιήσει τα χέρια του. Η επιτυχής επίτευξης της δραστηριότητας είναι μία σημαντική κατάκτηση. Παρόλα αυτά, η πιθανότητα επανάκτησης της δυνατότητας να σηκώνεται το άτομο από μία καρέκλα χωρίς την χρήση των άνω άκρων θα ωφελήσει περαιτέρω λειτουργικά το άτομο. Καθώς πλέον το άτομο θα είναι σε θέση να σηκώνεται από καρέκλες χωρίς υποβραχιόνια ή ακόμα και να μεταφέρει αντικείμενα με τα χέρια του, καθώς σηκώνεται από μία καρέκλα.
Η συγκεκριμένη θεραπευτική κατεύθυνση υποστηρίζεται πλέον και από πρόσφατα νευροφυσιολογικά δεδομένα που καταδεικνύουν πως η μέγιστη δυνατή, ανά περίπτωση, αποφυγή αντισταθμίσεων μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένες λειτουργικές βελτιώσεις, μέσω αντίστοιχων νευροπλαστικών διαδικασίων. Κατά αυτό τον τρόπο, η έμφαση στην αναπαραγωγή κινήσεων που προσομοιάζουν, στο μέτρο του εφικτού, το αναμενόμενο από υγιή άτομα τρόπο κίνησης μπορεί να επιτρέψει την βελτιστοποίηση λειτουργικών δραστηριοτήτων.
Παράλληλα, οι Bobath εξέφρασαν απόψεις για την προσαρμογή της θεραπείας με βάση τις συγκεκριμένες ανάγκες του ασθενή, της αναπροσαρμογής των θεραπευτικών τεχνικών με βάση τη πρόοδο που επιτυγχάνεται, καθώς και στρατηγικές διαχείρισης του ασθενή καθόλη τη διάρκεια του 24ώρου. Πρότειναν τροποποιημένους τρόπους σίτισης, ξεκούρασης, ένδυσης κοκ μέσω των οποίων πραγματοποιείται επανάληψη επιθυμητών κινητικών προτύπων.
Η ραγδαία εξέλιξη της επιστήμης και η κλινική αναζήτηση επέτρεψαν την εφαρμογή των ιδεών των Bobath σε ασθενείς με διαφορετικές παθολογίες, όπως κακώσεις νωτιαίου μυελού, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και πολλαπλή σκλήρυνση. Παράλληλα, δόθηκαν ευκαιρίες για την βελτιστοποίηση διαδικασιών αξιολόγησης και θεραπείας.
Σε επίπεδο κλινικών ερευνών η προσέγγιση Bobath έχει συμπεριληφθεί μέσα στα χρόνια σε κλινικές μελέτες αποτελεσματικότητας, κυρίως σε ασθενείς με πρώτο ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, με αποκλειστική κινητική δυσλειτουργία και χωρίς παράπλευρα παθολογικά ευρήματα. Τα δεδομένα μέχρι σήμερα δεν υποστηρίζουν την υπεροχή της προσέγγισης, έναντι άλλων μεθόδων νευροαποκατάστασης σε αυτή την ομάδα ασθενών.
Το αποτέλεσμα αυτό σχετίζεται αφενός με το υψηλό επίπεδο αρτιότητας της πλειοψηφίας των σύγχρονων προσεγγίσεων αποκατάστασης. Αφετέρου, τα αποτελέσματα αντικατοπτρίζουν τον τρόπο μεταγραφής των ιδεών στο χώρο των θεραπευτών. Αυτό αποτελεί ιδιαίτερα σημαντική παράμετρο, καθώς ο σχεδιασμός και η εκτέλεση της θεραπείας δεν εμπίπτουν σε ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο, αλλά επαφίονται αποκλειστικά στην κρίση του θεραπευτή, με βάση την κλινική εικόνα ενός συγκεκριμένου ασθενή.
Παράλληλα, ερευνητές σημειώνουν μεθοδολογικές δυσκολίες που προκύπτουν από τη μελέτη πολύπλοκων και ανομοιογενών διαδικασιών αποκατάστασης, τις δυσχέρειες γενίκευσης των αποτελεσμάτων σε ευρείες ομάδες ασθενών, καθώς και άλλους μεθοδολογικούς περιορισμούς. Τέλος, η σύγκριση «μονοθεραπευτικών» παρεμβάσεων αποτελεί τεχνητή ερευνητική συνθήκη, καθώς στο πραγματικό κλινικό περιβάλλον η σύνθεση παρεμβάσεων με βάση τις ανάγκες του ασθενή αποτελεί την επιθυμητή και συνήθη πρακτική για τη μεγιστοποίηση του αποτελέσματος.
Μέσα στα χρόνια η ομοσπονδία επανδρώθηκε από ειδικούς κλινικούς σε τουλάχιστον 255 χώρες ανά τον κόσμο.
Παράλληλα, μέλη ανέπτυξαν δραστηριότητες στην έρευνα, καθώς και στη μεταφορά των σύγχρονων επιστημονικών δεδομένων στην κλινική πρακτική. Διαχρονικά, μέσα από τις εργασίες των μελών διασφαλίζεται η διατήρηση, αναθεώρηση και βελτίωση των προδιαγραφών των αναγνωρισμένων σεμιναρίων που εκπαιδεύουν κλινικούς θεραπευτές στην προσέγγιση Bobath, με εφαρμογή στους ενήλικους ασθενείς. Παράλληλα, ομάδες ειδικών εργάζονται, με βάση τα τρέχοντα ερευνητικά δεδομένα, σε τομείς εξέλιξης των υπό εφαρμογή τεχνικών διαδικασιών, διαρκή ενημέρωση της διαδικασίας εκπαίδευσης των θεραπευτών που εμπιστεύονται την προσέγγιση, καθώς και το σχεδιασμό μελλοντικών μελετών στο τομέα της νευροαποκατάστασης με αναβαθμισμένα ερευνητικά πρωτόκολλα.
